در دنیای امروز، انرژی برق به عنوان یکی از ارکان اساسی توسعه اقتصادی و زیربنایی شناخته می‌شود. کشورهای پیشرفته با درک این اهمیت، سیاست‌هایی را برای افزایش بهره‌وری انرژی و کاهش هدررفت آن اتخاذ کرده‌اند. در ایران نیز، تولیدکنندگان داخلی توانسته‌اند محصولات باکیفیتی مانند مفتول‌ها و هادی‌های آلومینیومی را عرضه کنند که می‌تواند نقشی مؤثر در کاهش اتلاف انرژی ایفا کند. با این حال، برخی از سازمان‌های دولتی و مصرف‌کنندگان، به جای تمرکز بر راهکارهای اساسی و بلندمدت، رویکردهای موقتی و کم‌هزینه را ترجیح می‌دهند که این امر، مانع از اجرای سیاست‌های پایدار در این حوزه شده است.
تاریخچه و حوزه فعالیت شرکت الکا مهر کیمیا
شرکت الکا مهر کیمیا به عنوان یکی از پیشگامان صنعت آلومینیوم، فعالیت خود را با هدف تأمین نیاز داخلی کشور در زمینه تولید مفتول‌های آلومینیومی خالص و آلیاژی، هادی‌های تابیده‌شده و آلیاژهای آلومینیومی آغاز کرد. در سال‌های گذشته، بسیاری از این محصولات از طریق واردات تأمین می‌شدند، اما با توسعه ظرفیت‌های تولیدی، این شرکت توانسته است بخش قابل توجهی از نیاز داخلی را پوشش دهد. امروزه، علاوه بر شرکت الکا مهر کیمیا، چندین مجموعه دیگر نیز در این حوزه فعالیت دارند که نشان‌دهنده افزایش آگاهی و استقبال از این فناوری در داخل کشور است.
تفاوت‌های هادی‌های «AAAC» و «ACSR»
یکی از موضوعات کلیدی در صنعت انتقال برق، تفاوت میان انواع مختلف هادی‌های آلومینیومی است. آلومینیوم خالص به تنهایی استحکام کششی کافی ندارد و به همین دلیل در برخی از هادی‌ها، فولاد برای افزایش استحکام به کار گرفته می‌شود. هادی‌های «ACSR» یا “هادی‌های آلومینیومی تقویت‌شده با فولاد” نمونه‌ای از این ترکیب هستند. در مقابل، هادی‌های «AAAC» که از آلومینیوم آلیاژی ساخته شده‌اند، فاقد فولاد بوده و از ویژگی‌هایی همچون وزن کمتر و مقاومت الکتریکی پایین‌تر برخوردارند.
این تفاوت‌ها باعث شده که هادی‌های آلیاژی در مناطق جنگلی و مرطوب، عملکرد بهتری داشته باشند. کاهش وزن این هادی‌ها، امکان کاهش انحنای کابل‌های بین دکل‌های برق را فراهم کرده و نیاز به قطع شاخ و برگ درختان را کاهش می‌دهد. علاوه بر این، هادی‌های «ACSR» به دلیل وجود فولاد، مستعد ایجاد پیل الکتروشیمیایی و خوردگی در شرایط مرطوب هستند، در حالی که در هادی‌های آلیاژی «AAAC» این مشکل وجود ندارد. همچنین، این نوع هادی‌ها مقاومت بالایی در برابر سایش دارند که آن‌ها را برای شرایط سخت آب‌وهوایی مناسب‌تر می‌سازد.
ضرورت گسترش استفاده از هادی‌های آلیاژی در ایران
با وجود تمامی مزایای هادی‌های آلیاژی، همچنان در ایران به میزان کافی مورد استفاده قرار نمی‌گیرند. این در حالی است که کشورهای پیشرفته، از جمله کشورهای حاشیه خلیج فارس، سال‌هاست که این فناوری را در زیرساخت‌های برق خود به کار گرفته‌اند. برخی استان‌های کشور تلاش کرده‌اند که طراحی کابل‌های خودنگهدار آلومینیومی را بر پایه این هادی‌ها انجام دهند، اما این روند همچنان نیازمند حمایت بیشتر و تصمیم‌گیری‌های کلان از سوی نهادهای مرتبط است.
در سال‌های گذشته، تولیدکنندگان داخلی تلاش کرده‌اند تا این فناوری را به شرکت‌های برق‌رسانی و مصرف‌کنندگان معرفی کنند. در ابتدا، شرکت توانیر از تولیدکنندگان این حوزه حمایت‌هایی به عمل آورد، اما به مرور زمان، این حمایت‌ها کاهش یافت و اجرای پروژه‌های مرتبط با این فناوری به تأخیر افتاد. با این حال، شرکت‌های پیشرو در این صنعت همچنان در تلاش هستند تا با معرفی مزایای این هادی‌ها، میزان پذیرش آن‌ها را در سطح کشور افزایش دهند.
استراتژی‌های توسعه‌ای و چشم‌انداز آینده
شرکت‌های فعال در این حوزه، علاوه بر تأمین نیاز داخلی، برنامه‌هایی برای توسعه بازارهای خارجی نیز در دستور کار دارند. در این راستا، برخی از تولیدکنندگان موفق شده‌اند که هادی‌های آلیاژی را به کشورهای همسایه صادر کنند و در تلاش هستند تا دامنه صادرات خود را گسترش دهند. همچنین، تمرکز بر تحقیق و توسعه برای بهبود کیفیت محصولات و افزایش کارایی آن‌ها از جمله راهبردهای این شرکت‌ها محسوب می‌شود.
یکی از اقدامات مهم در این زمینه، مطالعه و توسعه هادی‌هایی با هدایت الکتریکی بالاتر است که می‌تواند جایگزین مناسبی برای هادی‌های «ACSR» و حتی هادی‌های آلیاژی فعلی باشد. در آینده، این نوآوری‌ها می‌توانند منجر به کاهش افت انرژی در خطوط انتقال و افزایش بهره‌وری کلی شبکه برق شوند.
چالش‌های تأمین مواد اولیه و مشکلات تولیدکنندگان
یکی از چالش‌های اساسی در صنعت آلومینیوم، محدودیت در تأمین مواد اولیه، به‌ویژه شمش آلومینیوم، است. میزان عرضه این فلز در بورس کالا گاهی کمتر از مقدار تعهد شده است که باعث افزایش قیمت تمام‌شده محصولات می‌شود. این مسئله نه‌تنها هزینه تولید را بالا می‌برد، بلکه رقابت‌پذیری محصولات ایرانی در بازارهای بین‌المللی را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد. در صورتی که قیمت آلومینیوم در کشور با نرخ واقعی عرضه شود، امکان توسعه صادرات و افزایش سهم ایران در بازارهای منطقه‌ای فراهم خواهد شد.
نتیجه‌گیری
با توجه به شرایط جغرافیایی و نیازهای کشور، استفاده از هادی‌های آلیاژی «AAAC» می‌تواند راهکاری مؤثر برای بهینه‌سازی مصرف انرژی و کاهش هزینه‌های نگهداری شبکه‌های انتقال برق باشد. کاهش وزن، مقاومت در برابر خوردگی و افزایش دوام در شرایط سخت آب‌وهوایی از جمله مزایای این محصولات است. با این حال، برای بهره‌گیری حداکثری از این فناوری، لازم است سیاست‌گذاران و نهادهای مرتبط، اقدامات مؤثرتری را در زمینه حمایت از تولیدکنندگان داخلی و گسترش استفاده از این محصولات در پروژه‌های زیرساختی کشور اتخاذ کنند. آینده صنعت برق ایران، به میزان استقبال از فناوری‌های نوین و اجرای سیاست‌های اصولی در این حوزه بستگی دارد.
+ برگرفته از مصاحبه قائم مقام الکامهرکیمیا با نشریه روزگار معدن
بدون دیدگاه